Jak mądrze pomagać innym?

Wielu antropologów za początek cywilizacji uważa moment, w którym ludzie zaczęli sobie pomagać. Znalezienie pradawnych szkieletów ze zrośniętymi kończynami świadczy o tym, że w pewnym momencie tego typu chorzy zaczęli być otaczani opieką. Wsparcie drugiego człowieka w trudnym dla niego momencie to działanie przynoszące wymierne korzyści zarówno na poziomie psychologicznym, jak i społecznym. Na pomaganiu zyskuje i obdarowany, i pomagający. Niosąc pomoc, stajemy się sprawczy i zmieniamy świat na lepsze. Wspieranie, które z pozoru wydaje się proste i intuicyjne, niesie za sobą szereg pułapek. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Mądrze zarządzaj zasobami – pomaganie w kontekście psychologicznym

Altruizm i empatia to cechy cenione w społeczeństwie, a ich okazywanie podnosi poczucie własnej wartości. Istnieją ludzie, dla których pomaganie innym staje się życiową misją. Nie ma znaczenia, na jaką skalę działamy. Jeśli potrafimy pomagać skutecznie i nie zapominamy przy tym o sobie, to nasze działania mają znaczenie. Mimo że niesienie wsparcia działa energetyzująco również na pomagającego, aby robić to naprawdę mądrze, należy dbać o własny bilans energetyczny. To bardzo ważne, ponieważ jeśli najpierw nie zadbamy o siebie, nasza praca przyniesie gorzkie owoce w postaci wyczerpania i frustracji. Aby tego uniknąć, powinniśmy zadbać o swoje siły i granice.

Przekraczanie własnych granic i pracę na rzecz ponad miarę możemy wybierać z pobudek wewnętrznych lub zewnętrznych. Te pierwsze wynikają między innymi z naszego charakteru, wychowania czy wewnętrznych przekonań. Nadopiekuńcze matki często wychowują córki nastawione na potrzeby innych i zbyt skłonne do poświęceń. Jednak o pomaganiu sporo uczy instrukcja bezpieczeństwa, którą mamy okazję poznać, lecąc samolotem. W razie nagłego spadku ciśnienia w kabinie dorośli zakładają maski tlenowe najpierw sobie, a potem dzieciom. Ma to głęboki sens. Aby zadbać o słabszych, należy najpierw zabezpieczyć siebie. Zasada ta wydaje się prosta, jednak czasem niełatwo wprowadzić ją w życie.

Ustal zasady wsparcia

Trudności mogą pojawić się szczególnie często wtedy, gdy osoba skłonna do pomocy trafi na ludzi łasych na wsparcie. Przekraczanie własnych granic z pobudek zewnętrznych zdarza się właśnie wtedy, gdy otoczenie wymaga coraz więcej pomocy lub się do niej przyzwyczaja. Właśnie dlatego warto ustalić jasne zasady udzielania wsparcia. Szczególnie, gdy będzie ono potrzebne przez dłuższy czas.

Mądry pomagający opowie szczerze o swoich możliwościach i ograniczeniach i nie pozwoli, by jego obecność i pomoc brano za pewnik lub coś, co się z góry należy. Brak wdzięczności i poczucia docenienia to najczęstsze powody wypalenia i frustracji, których doświadczają osoby pomagające. Problemy te dotyczą zarówno osób pomagających zawodowo, jak i tych, które robią to z pasji i serca. Wszyscy oni potrzebują czasu dla siebie oraz poczucia docenienia.

Pomaganie może uzależniać!

Pomaganie poprawia nam nastrój i sprawia, że czujemy się lepiej, a przez to może też uzależniać. Choć wydawałoby się, że to niewinny nałóg, może być jednak bardzo niebezpieczny. Brak umiaru lub kompulsywne zachowania, nawet jeśli są z pozoru wspierające, na dłuższą metę szkodzą obu stronom. U osoby wspieranej mogą owocować wyuczoną bezradnością i postawą zależną. Pomagający, który jest uzależniony od niesienia wsparcia, z pewnością zapomina o dbaniu o własne zasoby. Prócz tego może tworzyć toksyczne sytuacje i układy, które tak naprawdę będą osłabiać osobę potrzebującą pomocy. Aby sprawdzić, czy ten problem dotyczy właśnie nas, warto szczerze odpowiedzieć sobie na pytanie, czy zależy nam na rozwiązaniu problemów podopiecznego i stałym polepszeniu jego sytuacji.

Społeczeństwo niesie pomoc

Wielu z zagrożeń, o których mówiliśmy wcześniej, można uniknąć, jeśli w niesienie pomocy potrzebującym zaangażowana jest społeczność. Nawet niewielka grupa ludzi, która dzieli między siebie niezbędne obowiązki związane ze wsparciem, jest ogromnym zasobem. Właśnie dlatego społeczeństwa o wysokiej świadomości obywatelskiej mają zwykle lepiej zorganizowany i bardziej wydajny system socjalny. Jego podstawą jest edukacja, czyli uczenie postaw prospołecznych wśród najmłodszych. Jest to szczególnie ważne w dobie znieczulicy i stygmatyzacji, jakie napotykają osoby w kryzysie.

Prócz tego, by metody niesienia wsparcia były skuteczne, muszą być przemyślane, a decyzje o nich powinny podejmować osoby znające daną społeczność. Twierdzenie to ma poparcie w faktach., Samorządowe programy pomocowe są zwykle skuteczniejsze niż te nadzorowane centralnie.

Aby społeczeństwo było bardziej zjednoczone, a osoby je tworzące skłonne do pomocy sobie nawzajem, potrzebna jest też wiedza o osobach najbardziej potrzebujących. Walka ze stereotypami i przybliżanie ludziom historii osób na przykład bezdomnych sprawia, że jako społeczeństwo stajemy się na nie bardziej otwarci i świadomi problemu. Wrogość i chęć izolowania osób chorych czy potrzebujących wynika najczęściej z niewiedzy. Trudności tego rodzaju łatwo pokonać. Jednym z ważniejszych narzędzi w walce o większą świadomość są kampanie społeczne. Dają one szansę na odpowiednie naświetlenie problemu i pomagają w wypracowaniu odpowiednich postaw.

Istotne jest nastawienie

Osoby pomagające zawodowo, takie jak pracownicy socjalni, powinny być otoczone szczególną opieką. Ich praca musi być też odpowiednio wynagradzana. Tak wymagające zajęcia, w których kluczowa jest empatia, nie mogą być traktowane marginalnie. Jest to bardzo ważne, ponieważ od nastawienia osoby pierwszego kontaktu zależy, czy osoba potrzebująca skorzysta ze wsparcia i pozwoli sobie pomóc. W sytuacjach kryzysowych odpowiednia atmosfera i poczucie bezpieczeństwa są kluczowe dla nawiązania kontaktu z osobą w kryzysie. Jeśli urzędnik czy pracownik fundacji charytatywnej będzie wrogi, oceniający lub sfrustrowany, szanse na skuteczne wsparcie będą bardzo niskie.

Dokładna ocena potrzeb i skuteczne metody wsparcia to filary wydajnego systemu socjalnego. Nawet najlepsze zasady nie sprawdzą się jednak w praktyce, gdy pracownicy odpowiedzialni za wsparcie będą przeciążeni lub wyczerpani. Właśnie dlatego tak ważne są regularne inwestycje w państwowe działania pomocowe, których celem powinno być między innymi monitorowanie warunków pracy w tym sektorze. Kontrola liczby przepracowanych godzin czy łatwo dostępne wsparcie psychologiczne to podstawy bezpiecznej pomocy niesionej w ramach pracy zawodowej.

Jak pomagać?

O tych samych zasadach powinny pamiętać osoby niosące wsparcie z pasji i potrzeby serca. Ich praca będzie skuteczniejsza i bardziej bezpieczna dla nich samych, gdy zorganizują sobie wsparcie w pomaganiu. Właśnie dlatego tak dużą popularnością cieszą się koła pomocowe oraz fundacje i stowarzyszenia zajmujące się działalnością charytatywną. Grupa osób, którą łączą podobne ideały i cele, może dzielić się energią i inspirować do kolejnych działań zmieniających świat na lepsze.

Naprawianie świata to wspaniały ideał, który trzeba mądrze wprowadzać w życie. Aby miał szansę na realizację, najlepiej zacząć od najbliższej okolicy i sprawdzić, czy ktoś wokół nas nie potrzebuje wsparcia. Jeśli brakuje nam satysfakcji i poczucia sprawczości, warto sprawdzić grupy i stowarzyszenia pomocowe działające w naszym mieście. Czas i uwaga to nasze najcenniejsze zasoby i często okazuje się, że wystarczy się nimi podzielić, by realnie komuś pomóc. Możemy to robić indywidualnie lub w zorganizowany sposób, ale zawsze pamiętajmy, by w czasie tej pracy zadbać o siebie.

Choć odruch, w którym chcemy nieść komuś wsparcie, wynika najczęściej z potrzeby serca, warto robić to z głową. Aby mieć pewność, że nie zostaniemy wykorzystani, warto dobrze poznać potrzeby i przeszłość osób, którym chcemy pomóc. Nie chodzi oczywiście o nieufność. Ważne jest uzyskanie pewności, że nasza pomoc trafi do osób, które naprawdę jej potrzebują. Jest to ważne zarówno przy działaniach systemowych, jak i spontanicznych akcjach wsparcia organizowanych przez osoby prywatne.